Ngā Waiata Songs

PO PO

Composed by Apirana Turupa Ngata

Po! Po! E tangi ana tama ki te kai mana!

Waiho, me tiki ake ki te Pou-a-hao-kai,

Hei a mai te pakake ki uta ra,

Hei waiu mo Tama

Kia mauria mai e to tipua, e Uenuku

Whakarongo! Ko te kumara ko Pari-nui-te-ra,

Ka hikimata te tapuae o Tangaroa,

Ka whaimata te tapuae o Tangaroa,

Tangaroa! Ka haruru!

Ka noho Uru ka noho i a Ngangana

Puta mai ki waho ra ko Te Aotu,

Ko Te Aohore, Ko Hinetuahoanga

Ko te Whatu o Poutini e!

Kei te kukunetanga mai o Hawaiki

ko te ahua ia,

Ko Maui-wharekino ka noho ia Pani,

Ka kawea ki te wai o Monariki

Ma Onehunga, ma Onerere,

Ma te piere, ma te matata

Te Pia tangi wharau, ka hoake

Ki runga ra, te Pipi-wharauroa

Na Whena koe, e Waho e!

Tuatahi, e Waho e!

Tuarua, ka topea i reira

Ko te Whatanui, ko te Whataroa,

ko te tihaere

Na Kohuru, na Paeaki,

Na Turiwhatu, na Rakaiora

Ko waiho anake te tangata i rere noa

I te ahi rara a Rongomaraeroa

Ko te kakahu no Tu, ko te Rangikaupapa

Ko te tatua i riro mai

Ia Kanoa, ia Matuatonga

Tenei te manawa ka puritia

Tenei te manawa ka tawhia

Kia haramai tona hokowhitu i te ara

Ka kia e Paikea Ruatapu i te tama meamea,

Ka tahuri Te Huripureiata

Ka whakakau tama i aia

Whakarere iho ana te kakau o te hoe

Ko Maninikura, ko Maniniaro

Ka tangi te kura, ka tangi wiwini!

Ka tangi te kura, ka tangi wawana!

Ko Hakirirangi ka u kei uta

Te kowhai ka ngaora ka ringitia te kete

Ka Manawaru, ko Araiteuru

Ka kitea e te tini, e te mano

Ka Makauri anake i mahue atu

I waho i Toka-ahuru

Ko te peka i rere mai ki uta ra

Hei kura mo Mahaki;

Ko Mangamoteo, ko Uetanguru,

Ko te koiwi ko Rongorapua.

Waiho me tiki ake

Ki te kumara ia Rangi

Ko Pekehawani ka noho ia Rehua

Ko Ruhiterangi ka tau kei raro,

Te Ngahuru tikotiko-iere

Ko Poututerangi

Te matahi o te tau,

Te putanga o te hinu, E tama!

Reference: (Ngata AT. ‘Nga Moteatea’, Part II, p.152).

KATI RA E HIKA

Kati ra e Api/hika

te takoto ki raro ra,

He ue ake ra, ka hē to manawa

Ka titiro ki uta ra, ki Hikurangi maunga,

Ko te puke tena, i whakatauki ai a Porourangi e

Ka rukuruku a Te Rangitāwaea i ōna rīnena/pueru e 

* Whakapapa verse 

Ka mamae hoki rā (solo)

Ka mamae hoki rā te tini o te tangata,

Ka mamae hoki ra ki a Tama-na-Tu

Ka takitahi koa nga kaihautu o te waka o Porourangi,

Ka areare koa …. Puanga i tona rua 

Taku hiahia e i (solo)

Kia ora tonu koe, hei karanga i o iwi,

Ka tutū o rongo ki nga mana katoa,

Ko Tama-i-te-mania, ko Tama-i-te-paheke

Ka ngaro koe e koro ki te po e…

Aue, ko nga iwi katoa, e aue mai ra

Ka nui taku aroha, na….

* Kei he mai koe e te Tai whakarunga, e te Tai-whakararo

Nā Porourangi e, ko Roro-a-Tawake,

Ko Hikatoa e ko Ponapātukia,

Ko koe ra e Api e. (from H.T.Reedy)

He Whakamarama

Ko te rangi o te waiata nei, no te waiata a Rangiuia mo Tuterangiwhaitiri. Kei te pukapuka a Te Wananga (volume 2, March 1930, p21) nga whakamarama o taua waiata.

Ka mate a Reverend Eruera Kawhia, ka hurihuria nga kupu kia eke ki runga ki a ia.

Ka mate a Ta Apirana Ngata, ka hurihuria ano nga kupu. Na Hanara Te Ohaki Reedy i whakatakoto. No kona te whakaurunga atu i te whiti e taki ana i te whakapapa o Apirana e mau nei i roto i te waiata. 

Na Porourangi e

Ko Roro a Tawake

Ko Hikatoa e

Ko Ponapatukia

Ko koe ra, e Api e

 Na Hanara Te Ohaki enei whakamarama ki a au. (Circa 1956), (Tirohia Nga Moteatea part 3, p48).

Tamati Muturangi Reedy  

TAKIRI - Composed by Matekino Ariari 

Takiri takiri takiri

Mahia nga mahi

Ko Rehua te Ariki

Te wahine punehune

Hua tipu te hua

Hua papai raro tu ra i ko

I takiri takiri takiri hei!

Takiri takiri takiri he inu ano tu

Te mera mera ma rata rata rei

Ka pai rata kuti rata

Ka pai rata kuti rata

Haere rutu mo te ta

Haere rutu mo te ta

I takiri takiri takiri hei!

Takiri takiri takiri

He koro ko rito re

He koro ko rito re

Naku tere te

Naku tere te

Naku to para rutiruti

O ra ara te rutu ra

To rata i te rutu ra

Repa ratu ratu te rito rito e

I takiri takiri takiri hei!

Youtube Channel Link:

TO COME

PANAPANA

Kaea:            Ararā, ka panapana

Katoa:           I a ha ha!

Kaea:            Ka rekareka tonu taku ngākau ki ngā mana riri ki pōhatu-whakapiri

Katoa;           Haramai

Kaea;            Te takitini

Katoa:           Haramai

Kaea:            Te takimano ki a pare taitokotia ki Pōneke!

Katoa:           Hi! Ha! Aue!

Kaea;            He mamae, he mamae!

Katoa:           I a ha ha! Aue!

Kaea:            Ka haere, ka haere taku pōhiri ki te tai whakarunga

Katoa:           Hoki mai, hoki mai taku tinana

Kaea;            Ka haere, ka haere taku pohiri ki te tai whakararo

Katoa:           Hoki mai hoki mai taku tinana

Kaea:            Ki a huri au ki te tai whakatu a Kupe ki te tai o Matawhero i motu mai

Katoa:           E ko te hoa riri i roto i aku ringa, kūtia rawatia. Kia pare tōna ihu.

Hi! Ha! Aue! Kss! Kss! Kss!

E ko te pūtara / poutara ki te ure tonga rere wai o rō

Pawa kei mate au

Hi! Ha! Aue! Kss! Kss! Kss!

Ngati Poro

RUAUMOKO

Ko Ruaumoko e ngunguru nei! 

Hi Au! Au ! Aue ha! 

Ko Ruaumoko e ngunguru nei! 

Hi Au! Au! Aue ha! 

I aha aha! 

E ko te rakau a Tu-nga-werewere! I ha ha! 

He rakau tapu na Tutaua ki a Uenuku. 

I patukia ki te tipuaki o Rangitopeka, 

Pakaru te upoko o Rangitopeka, 

Patua ki waenganui o te tau ki Hikurangi, 

He toka whakairo e tu ake nei. 

He atua! He tangata! He atua! He tangata, ho! 

He atua, he atua, tau Paretaitoko. 

Kia kitea e Paretaitoko te whare haunga! 

I ha ha! Kia whakatete mai o rei, he kuri! Au! 

I Ahaha! 

Na wai parehua taku hope kia whakaka te rangi 

Kia tare au! Hi!

He roha te kawau! 

Hi!

Kei te pou tara 

Tu ka tete, ka tete! Tau ha! 

Ko komako, ko komako! 

E ko te hau tapu

e rite ki te kai na Matariki. Pakia!

Tapareireia koia tapa, 

Tapa kononua kai ana tukua.

I aue hi! I ahaha! 

Ka tu te ihiihi!

ka tu te wanawana! 

Ki runga i te rangi!

E tu iho nei! Hi!

Youtube Channel:

https://youtu.be/gz-4y8XtwSA